Có hôm, tôi nhổ răng khôn. Vì đã từng nhổ răng khôn trước đó, nhanh lắm, thậm chí không phải uống giảm đau sau khi nhổ, nên lần này tôi nghĩ cũng đơn giản vậy thôi.

Ai ngờ đâu, đó là một cuộc nhổ răng khôn kéo dài bốn tiếng. Không ăn thuốc tê. Gần như một cuộc mổ sống. Bác sĩ lôi hết tất cả dụng cụ có thể có trong phòng khám ra để xử chiếc răng của tôi. Còn tôi thì lôi hết sức chịu đựng của mình ra, để lết qua từng phút một, trên cái ghế nằm dài dằng dặc đó. Kể từ hồi đẻ đến giờ, tôi mới lại có dịp trải qua một cuộc đau như thế.

Nhổ xong, vẫn chưa hết đau. Sau đó là liên tục những cơn đau thần kinh khủng khiếp, kiểu bị tổn thương sao đó, tôi cũng chẳng rõ. Chỉ biết là đau lắm. Không đau răng bằng đau đầu. Rồi những ngày ăn cháo. Người mềm nhũn vì mất quá nhiều máu.

Những lúc đấy mới nhận ra là có nhiều thứ quý lắm. Ví dụ như việc có thể há miệng ra và ngậm miệng lại một cách thoải mái. Ăn bất cứ cái gì mình muốn. Đầu óc nhẹ nhõm. Ngủ thẳng giấc từ tối đến sáng. Kiểu thế. Những cái nhỏ thôi, nhưng đôi khi phải tập lại mới tìm thấy được.

Nên một con người mà tự dưng đổi tính, đổi lối sống. Tự dưng đang sống phen-cỳ lại chuyển qua phèn hẳn đi. Tự dưng đang quần áo sáng loáng tám ngàn bộ, chuyển qua mặc mấy cái vải lanh, chân đi dép, tối ngày loay hoay nấu cơm, nhặt rau, bổ cà chua…Thì, tôi nghĩ, mình có thể cảm thấy một phần nào cái đoạn phía trước mà người ta đã đi qua, trước khi đến cái đoạn này.

Bao giờ bạn thử nhịn ăn ba hôm, hoặc ăn cơm muối vừng một tuần. Chỉ vậy thôi. Xong đấy thì ăn lại một củ cà rốt, một miếng củ cải, một cọng rau cải cay luộc gừng. Cái miếng đấy bạn ăn nó khác lắm. Nó có thể là miếng cà rốt đầu tiên trong cuộc đời này mà bạn để ý đến vị của nó. Nó hoàn toàn có thể trở thành miếng cà rốt ngon nhất bạn từng ăn.

Kiểu vậy đấy.

Bây giờ không ai có thể bảo ai phải sống như thế nào được. Có những cái bố mẹ nói ngày xưa ta nghe không lọt tai, một ngày đẹp trời nó quay lại và quất thẳng vào não bộ. Có những cái bây giờ muốn nói cho con mình nghe, nhưng rồi cũng hiểu là chẳng có gì ăn thua. Quả cà chua mà mình ăn, với miếng cà chua nó đang cầm trên tay, vốn dĩ không có gì ăn nhập với nhau cả.

Có những cái quý lắm. Như bát cơm và vội ở đoạn 2.800 trên đường leo Fan, hay như quả táo trên đường đi xuống. Nhưng nếu ông không bỏ ra hai ngày trời để làm một cái việc vô bổ là cố leo lên một ngọn núi xong rồi leo xuống, thì ông không bao giờ có thể hiểu được cái tôi đã nói.

Ông sẽ thấy những cái quý lắm khác, trong cuộc đời của riêng ông, mà cho dù ông có cố nói bao nhiêu lần đi chăng nữa – tôi cũng chẳng hiểu gì đâu.

Nhược Lạc

Vừa qua, mình có dịp được đi nghe một buổi trò chuyện của nhà văn Nguyễn Thị Hoàng.

Ngồi trước mặt mình là một người phụ nữ 86 tuổi, mặc áo dài đỏ đẹp, thần thái, cách nói chuyện, cách dùng từ…mọi thứ toát ra một vẻ vững chãi, bình thản, khiến người khác phải nể phục.

Cô Hoàng kể lại về những chặng đường đi qua, với viết lách, với xuất bản, với đời sống một cách bình thản. Như thể sau khi đã đi qua đủ nhiều sóng gió, ta nhìn lại và biết ơn chính những sóng gió đó.

Có một điều mình rất nhớ, đó là khi có câu hỏi về “sự ảnh hưởng văn phong”. Cô nói, người ta cũng hay đặt vấn đề như vậy, rằng có phải cô chịu ảnh hưởng của người này, người kia không. Cô trả lời rằng cô không chịu ảnh hưởng từ ai hết, vì cô rất bận.

Cô có năm con và một chồng cần chăm sóc, và có lúc cô sáng tác ba tiểu thuyết đồng thời chỉ trong hai tháng. Để nuôi con.

Nghe đến đó, mình hiểu ngay ra, rằng đúng vậy. Dù mình chỉ có hai con thôi, nhưng mình đã biết thế nào là thức đêm để làm việc. Thế nào là vừa bế con cho bú, vừa họp online. Thế nào là viết khi con ngủ, rồi con dậy thì dỗ, rồi lại viết tiếp. Nghĩ lại mình cũng tự thấy bản thân vất vả ghê. Nhưng khi nghe cô kể chuyện, với một giọng bình thản, tự nhiên mình thấy mọi điều trôi qua cũng tựa lông hồng.

Thời đó, ngay cả khi sách của cô bị cấm xuất bản, bị truyền thông vùi dập, bị đồn thổi nhiều tin đồn từ trên trời rơi xuống, thì câu trả lời của cô Hoàng vẫn là “tôi cứ viết tiếp thôi”. Mình nghĩ phần lớn sức mạnh tinh thần khủng khiếp này, đến từ việc cô là một người mẹ. Một người mẹ thì không bao giờ muốn để con mình phải đói.

Một người mẹ văn chương thì càng không bao giờ muốn những tác phẩm của mình bị dừng lại. Chỉ có viết tiếp mới là câu trả lời. Thậm chí giờ đây, khi đã gần 90 tuổi, cô vẫn nhắc lại nhiều lần rằng “tôi vẫn đang viết tiếp”.

Có độc giả hỏi rằng cô có cảm xúc như thế nào khi “Vòng tay học trò” được phát hành lại. Cô nói rằng, cô thấy độc giả, bạn bè, người thân dường như vui nhiều hơn cô. Còn với cô, các tác phẩm đã viết nghĩa là một chặng đường đã xong. Cô muốn được vui với niềm hiện tại, với những câu chữ đang chờ được viết ra.

Và đó mới là tinh thần mình luôn muốn thấy ở mọi người viết, mọi nghệ sĩ. Và cả chính mình.

Nhược Lạc

Đó giờ mọi người đến nhà tôi thường bảo rằng “Nhà anh chị theo chủ nghĩa tối giản ạ?”. Ấy là vì những thứ đáng ra hay có, thì nhà tôi không có. Tôi chủ trương giữ một khoảng lớn không gian thông từ lối vào, phòng khách, tới bếp và ban công, chủ yếu để cho bọn trẻ con chạy nhảy.

Có lẽ bởi vậy mà khi nhận được tin sắp chuyển nhà, tôi vẫn chưa lấy gì làm lo lắng lắm. Dù chúng tôi đã bàn bạc với nhau rằng sẽ thanh lý lại hầu hết đồ đạc, chứ không chuyển sang nơi ở mới.

Vậy mà đó là lúc cơn ác mộng bắt đầu.

Đồ đạc từ đâu trỗi dậy. Quần áo chui ra từ tủ, sách vở xếp thành núi. Chai lọ, túi bọc, đồ ăn từ trong chạn ùa ra. Mọi thứ mọi thứ khiến tôi bàng hoàng nhận ra đó giờ mình đang sống trên một núi đồ đạc như thế nào.

Đáng sợ hơn, có những thứ mình không hề dùng đến. Có những thứ đã ở trong đáy tủ rất lâu rồi và mình không bao giờ biết đến sự có mặt của nó. Thậm chí tôi nghĩ rằng mình sẽ cần đến nó, một lúc nào đó, nhưng mình không.

Nhưng tôi không.

Có rất nhiều món đồ trở nên vô nghĩa ngay sau giây phút chúng ta tính tiền. Có những bộ quần áo đã hết đẹp ngay sau đó. Có những cuốn sách mãi không đọc. Những chiếc bát, tô, nồi, chảo mãi không dùng. Những chiếc lọ hoa chẳng bao giờ cắm (vì cắm lọ khác tiện hơn). Những chiếc ly, chén chẳng bao giờ uống (vì hóa ra ta chỉ ưa dùng một đôi cái mà thôi).

Và rất nhiều kỷ niệm. Bức thư ngày xưa. Con gấu bông đã ôm từ hồi 2 tuổi. Chiếc váy được tặng sinh nhật nhưng mặc không vừa. Cứ thế cứ thế…

Rồi tự nhiên tôi nhận ra rằng mình thực sự không cần nhiều đến thế, đến THẾ. Ngay cả khi tôi đã luôn ý thức và nhắc nhở mình, thì tôi vẫn sở hữu nhiều hơn cái tôi thực-sự-cần cho một nhịp sống đời thường.

Rốt cuộc, khi căn nhà đã gần như trống (nhờ thanh lý đồ đạc), chúng tôi vẫn có thể duy trì cuộc sống bình dị. Nấu cơm, dùng bữa, tắm giặt, nghỉ ngơi. Ôm nhau, và nói chuyện với nhau.

Tôi nghĩ rằng, đôi khi, chúng ta nên mang tâm thế của người chuyển nhà. Hãy thử nghĩ xem nếu ta không thể đơn giản là bưng đồ từ nhà này qua nhà khác, mà phải để lại hầu hết đồ đạc, ta sẽ làm như thế nào?

Không nhất thiết phải là một cuộc di dời thực sự, nhưng một chuyến di dời trong tâm trí cũng sẽ dạy ta được rất nhiều. Nếu bạn có 20kg hành lý để mang theo, bạn sẽ mang những gì, bao hàm tất cả, cho một trang sống mới đang chờ bạn phía trước…

Nhược Lạc

Mình vẫn còn nhớ đấy là một ngày trời Hà Nội rất đẹp, mẹ mình kéo ghế lại, ngồi xuống và nói: “Nhà mình sẽ chuyển vào Sài Gòn.”

Tất nhiên mình chẳng hiểu gì cả. Tại sao phải thế? Thành phố này quá đủ êm đẹp và dễ chịu cho mình. Tại sao lại phải đi đâu?

Nhưng rồi nhà mình vẫn rời đi, một cách nhanh chóng tới mức không chỉ mình mà ai xung quanh cũng ngỡ ngàng. Mình mang theo băn khoăn, lo lắng đó, bước vào một thành phố mới, chật vật sống, và rồi yêu nó lúc nào không hay.

Cho đến một ngày, mình trở thành người kéo ghế lại, ngồi xuống và nói với mẹ: “Con sẽ quay về Hà Nội. Con muốn đi tìm hiểu về trà.”

À không, mình đã không dám nói, hồi đó, mình chỉ viết cho mẹ một lá thư – một bài thơ – bài nhạc. Bạn có thể nghe lại ở đây: https://soundcloud.com/nhuoclac/thu-gui-me-nhuoc-lac

Nghĩ lại, thì cả mình và mẹ đều có những khoảnh khắc mà tiếng nói rỡ ràng vang lên bên tai: Phải đi thôi.

Không giải thích được. Dù có cố tìm câu từ để lý giải cho hành động của mình, thì cũng không thấu hết được cái khao khát mạnh mẽ trong lòng. Chỉ có thể hành động, và tự trả lời cho chính mình, mà thôi.

Mẹ mình đã không sai. Mình cũng vậy. Sau này, khi tiếp tục trải qua những sự thay đổi, những cuộc chuyển mình mới mẻ, mình thôi không còn căn vặn bản thân quá nhiều.

Chỉ là, giống như lá “thư gửi mẹ” mà mình đã viết năm đó:

“Nhưng mẹ ơi nay con phải đi thôi
cuộc đời kia đang vẫy gọi con
kìa bao rừng xanh, bao núi cao và biển sâu
con mơ như cánh hải âu

Mẹ ơi con muốn bay xa
đến tận nơi mặt đất gặp bầu trời
nơi không ai phải sống nửa vời
để con được thấy ánh sáng rạng ngời

có thể mẹ thấy con rất hâm
có thể mẹ nghĩ con vô tâm
nhưng mà,
mẹ ơi,

con đâu thể mãi như hạt mầm”

Đúng vậy, đâu thể mãi như hạt mầm. Phải nảy lên thôi.

Nhược Lạc

Mình hay kể chuyện ngày xưa mình may mắn được nhận vào agency dù lúc đó chưa biết một chút gì. Nhưng mình không mấy khi kể rằng: hành trình sau khi được nhận, là rất nhiều nước mắt.

Không phải do sếp khó hay bị đồng nghiệp bắt nạt, mọi thứ đều cực kỳ tốt với mình. Nhưng lúc đó, mình nhận ra: bản thân kém quá.

Cái nhận thức rằng bản thân đang ở mức kém hơn so với yêu cầu thực tại – nó khó để chấp nhận vô cùng. Ngay cả khi đã chấp nhận, cũng không biết làm gì tiếp theo.

Có những đêm mình nằm khóc một mình, bi quan và bất lực. Sau này, khi đã trải qua các công việc mới, vị trí mới, công ty mới, cảm giác vẫn lặp lại. Mỗi lần nhận ra bản thân đang kém hơn mức cần thiết của công việc, là một lần thấy mình ngác ngơ.

Nhưng chỉ duy nhất một điều mình học được, theo thời gian, đó là: Trong cơn mỏi mệt, lớn lên.

Mình đang lớn, trong chính cái khoảnh khắc nhận ra mình kém cỏi. Mình đang lớn, khi nhận ra mình kém, và khóc, nhưng không dừng lại. Mình lớn trong sự nỗ lực đi tiếp, dẫu chậm, dẫu mệt, dẫu không biết việc đang đi có mang lại cái gì ở thời tương lai, hay không. Nhưng việc đi tiếp cho mình câu trả lời đó.

Lần đầu tiên làm đêm thi-ca, mình hồi hộp không biết có bán được vé không, đọc thơ thì có ai nghe không, tập với Minh, Giang, anh Lâm ít quá rồi cả nhóm có diễn trơn tru hay không. Lúc đấy, anh Lâm bảo mình là: “Em đừng lo quá, khi lên sân khấu con người em sẽ khác. Sân khấu là nơi giúp cho người nghệ sĩ thăng hoa.”

Lần đầu tiên làm ra mắt sách tại Hà Nội, rồi Sài Gòn. Lần đầu tiên phát hành bộ quà-thơ, hì hụi viết, ký, đóng gói, dán nhãn phân loại, in vận đơn, gửi hàng, hồi hộp chờ phản hồi quay lại.

Và lần này, lần này là đêm thi-ca: chúng ta lớn lên. Có lần, sau những khó khăn thường có của việc tổ chức sự kiện, mình chỉ lẳng lặng nhắn cho chồng: em thấy mệt.

Nhưng sự mệt mỏi là cần thiết, anh nói vậy. Khi muốn đẩy cuộc đời mình tiến lên một bước mới, thì khó khăn, đau đớn và mỏi mệt là điều không thể tránh khỏi.

Chỉ cần nhớ rằng, trong cơn mệt mỏi: chúng ta lớn lên.

Nhược Lạc