Gần đây tôi đọc được một bài chia sẻ, bắt đầu từ câu hỏi thế này “Sự nâng đỡ tốt nhất của một gia đình bình thường dành cho con cái là gì?”.

Bài viết bên dưới trả lời: Gia đình bình thường giáo dục con cái, gói gọn trong một chữ thôi, đó là “ổn định”.

Nhiều người cứ nghĩ rằng cha mẹ phải bỏ thật nhiều tien vào đầu tư cho con, đăng ký thật nhiều lớp học thêm, phải tích góp hàng mớ kiến thức, kỹ năng, nếu không sẽ thụt lùi so với chúng bạn, không thể phát triển tốt được. Nhưng rốt cuộc thì, điều quan trọng nhất, rất nhiều phụ huynh đã quên, đấy là: một mảnh-đất yên-ổn cho cái-cây của con bạn yên-tâm lớn-lên.

Nếu công việc của bố mẹ ổn định, trong nhà không cãi vã liên miên, hàng ngày đều ăn cơm cùng nhau, cảm xúc của bố mẹ không lên xuống thất thường, dành thời gian chất lượng, quan tâm đến cảm xúc của nhau. Như vậy là đứa con đã có thể an tâm mà phát triển rồi. Những thứ thuộc về kiến thức, kỹ năng, có thể theo đó từ từ bồi đắp tiếp.

Lúc đọc đến đây, bất giác tôi đã mỉm cười nhẹ một cái. Nụ cười lúc này – giống như giọt nước mắt tự nhỏ cho mình.

Cuộc đời của tôi từ nhỏ đến lớn, thứ thiếu hụt nhiều nhất, chính là sự ổn định mà bài viết trên nói tới. Bố mẹ li dị từ sớm. Anh trai cũng sống riêng. Chuyển nhà liên tục. Chuyển trường liên tục. Chuyển đến thành phố khác sinh sống. Hầu như không có bạn bè. Cứ liên tục học cách tự chăm sóc mình, chăm sóc người khác, cứ loay hoay mãi tự tìm cách giúp mình lớn lên.

Tôi đã tìm đủ mọi cách và dành rất nhiều thời gian để làm việc với chính mình. Trong lúc bạn cùng trang lứa đang tập trung vào những cột mốc quan trọng, tôi vẫn ở yên một chỗ, loay hoay tự hỏi sự xuất hiện của mình trong đời sống có ý nghĩa gì.

Suy nghĩ nhiều quá, có lúc não muốn bùng nổ, nhưng vẫn không thể nghĩ thông suốt được.

Sau đó tôi tìm ra một cách, đấy là nghĩ gì thì cứ viết xuống.

Tôi viết nhật ký rất nhiều. Dần dần tôi viết thêm truyện ngắn, truyện dài, những bài thơ, tản văn, ký… Cứ thế mà viết. Không cần bận tâm đến độc giả của mình là ai. Tôi cứ viết cho mình, viết xuống những cuốn vở ô ly, rồi vở kẻ ngang. Rồi khi mạng xã hội phát triển, tôi bắt đầu lập blog, và cứ thế viết đến tận ngày hôm nay.

Thưở bé là viết lách, lớn lên là pha trà. Đều là những việc tôi có thể tự làm một mình. Tuy hoàn toàn yên tĩnh, nhưng lại có thể khiến tôi không nghĩ linh tinh nữa. Tuy đều là các công việc nhẹ nhàng, nhưng từng động tác khi cầm bút viết xuống, hay nhấc ấm trà lên rót ra chén – đều giúp tôi từ từ ổn định lại những xáo trộn trong lòng.

Ngày hôm nay khi đã là một người mẹ, tôi lại càng tâm đắc câu trả lời của bài chia sẻ trên kia. Rằng, sự nâng đỡ tốt nhất của một gia đình bình thường dành cho con cái là gì, chính là sự ổn định.

Nhưng nếu vậy, có phải lũ trẻ sẽ không cần đến các công-cụ như bút viết hay ấm trà hay bộ xếp hình Lego hay sách vở nữa không? Tôi nghĩ là không, chúng vẫn rất cần thiết, nhưng không phải chỉ để ổn định nội tâm nữa, mà còn là phát triển, và khiến cho thế giới bên trong mình ngày càng trở nên giàu có và phong phú hơn.

Nếu bạn là người từ bé đã được nuôi dưỡng trong môi trường ổn định – Xin chúc mừng bạn!

Nếu bạn cũng như tôi, là người lớn lên với sự bất ổn – Hãy thử theo cách mà tôi đã làm. Viết xuống. Viết xuống. Cứ thế mà viết xuống thôi.

Mỗi đường nét viết xuống là một đoạn rối ren, khúc mắc trong lòng đang được gỡ ra. Cứ viết hết là những chộn rộn đã nhẹ đi hơn nửa rồi.

*

Sắp tới, tôi sẽ tổ chức buổi workshop “Trà và Viết tay”, kết hợp với Montblanc – một thương hiệu bút viết của Đức ra đời từ năm 1906 (nghĩa là đã 119 năm rồi!). Tại đó tôi sẽ cùng bạn thưởng thức các vị trà, giúp bạn tự mình pha matcha, và hơn hết là tự mình viết xuống những câu chữ diễn tả lòng mình. Nếu bạn quan tâm vui lòng xem thêm tại đây nhé.

*

Sau rốt, chúc cho mỗi chúng ta đều tìm thấy sự ổn định trong tâm hồn.

Nhược Lạc

Tuy không thể tránh được việc nhằn hạt, nhưng hãy tận hưởng vị ngọt của trái dưa tươi 

Kể từ vài năm trước, khi tôi bắt đầu đảm nhiệm các vị trí quản lý, thì chuyện khó chịu nhất với tôi, chính là phải ra quyết định cho ai đó dừng lại công việc.

Tất nhiên, với người phải dừng lại, đó là một cảm giác khó chịu vô cùng rồi. Nhưng điều tôi muốn nói ở đây, là ngay cả người quản lý cũng không dễ chịu gì cả. Đó là chưa kể, về mặt tình cảm, đó đều là những người mà tôi rất yêu quý.

Trong những buổi nói chuyện cuối cùng, khi quyết định phải được đưa ra, tôi chỉ cố gắng làm hai chuyện. Một là, nói ra thật rõ ràng và ngắn gọn, để đôi bên cùng hiểu tình hình. Hai là, để việc dừng lại này, không làm dừng lại con đường đi của chính họ.

Việc bạn cần rời đi khỏi một doanh nghiệp, tổ chức nào đó, chủ yếu là vì sự không phù hợp. Không phải vì bạn yếu kém tới mức không thể đào tạo được. Mà là bạn nên được rèn giũa ở một môi trường khác, phù hợp hơn. Nếu cứ tiếp tục dây dưa tại đây, thì cả hai bên sẽ càng lúc càng mệt mỏi. Công ty sẽ luôn chỉ quan tâm đến hiệu quả doanh số của họ. Còn bạn sẽ không những cứ dậm chân tại chỗ, mà dần dần sẽ tụt lùi không kiểm soát.

Ở trong những hoàn cảnh như vậy, lời khuyên của tôi là hãy mạnh dạn rời đi. Dù lúc rời đi, chắc chắn sẽ mang lại nhiều tổn thương và hoài nghi và tự ti và mệt mỏi. Nhưng chỉ cần một thời gian nữa, khi bạn tìm được môi trường đúng, tôi tin là bạn sẽ hiểu những điều tôi nói sau đây.

Bạn cần tìm thấy cảm giác làm những công việc khó, nhưng không thấy chán nản hay kiệt quệ, mà thấy hứng khởi.

Bạn không có cảm giác đơn độc, trơ trọi, hay phải chiến đấu một mình. Nhìn quanh lúc nào cũng thấy có đồng đội cùng sát cánh, sếp tin tưởng, đồng nghiệp hỗ trợ hết mình, đàn em chăm chỉ, đàn anh đàn chị tận tình chỉ bảo.

Bạn làm việc chủ động, không cần ai hối thúc. Có thể cảm thấy sự tiến bộ của mình mỗi ngày.

Không vì công việc mà đánh mất toàn bộ niềm vui sống của bản thân. Lúc đóng laptop lại, vẫn có thể nhìn thấy vẻ đẹp của bầu trời.

Không lặp đi lặp lại câu hỏi này mỗi ngày: “Tôi đang làm chi đời tôi?”

Viết dài dòng như vậy, chủ yếu để chúc mừng cho hai người đồng nghiệp cũ của tôi. Những người mà thời điểm trước đây tôi đã nói với họ rằng, họ nên dừng lại, không phải vì họ không đủ tốt, mà vì nơi đây không phù hợp với họ.

Họ nhắn cho tôi một tin, nói rằng đã tìm được rồi.

Tôi cũng mong bạn sẽ tìm được, công việc quý giá giữa thời buổi này, nhưng không chỉ mang lại cho bạn đồng lương, mà còn có thể mang lại cảm giác đang xây đắp sự nghiệp cho chính bạn.

Chuyện đó quả thực không dễ dàng gì. Nhưng hoàn toàn có thể.

Nhược Lạc

*
Chúng ta vẫn thường nghe về “quy tắc 10.000 giờ” – rằng chỉ cần bạn dành đủ thời gian, bạn sẽ trở nên xuất sắc. Nhưng sự thật là: không phải cứ làm nhiều là sẽ giỏi.

Những nghệ sĩ vĩ cầm hàng đầu thế giới không chỉ luyện “đủ 10.000 giờ”, mà còn phải luyện đúng cách – với độ khó tăng dần, mục tiêu rõ ràng và khả năng tự đánh giá khắt khe.

Rất nhiều người dành 5, 10 năm, thậm chí cả đời cho một công việc – và vẫn dậm chân tại chỗ. Nguyên nhân không phải vì họ không nỗ lực, mà vì họ đang nỗ lực sai cách: chỉ lặp lại những gì quen thuộc, ở trong vùng an toàn, mà không dám bước lên bậc thang khó hơn.

Làm một việc quen tay dễ tạo cảm giác “thành thạo”, nhưng không đồng nghĩa với “phát triển”. Khi bạn liên tục chọn những tác vụ dễ, không khiến mình phải suy nghĩ, tra cứu, thử sai hay học thêm – thì bạn chỉ đang “làm lại” chứ không “tiến bộ”.

*
Về bản chất, bộ não giống như cơ bắp – nó chỉ phát triển khi được kích thích đúng cách và đủ mạnh. Một nghiên cứu tại Đại học College London cho thấy vùng hồi hải mã (liên quan đến trí nhớ không gian) của tài xế taxi London phát triển vượt trội hơn so với tài xế xe buýt – vì họ phải ghi nhớ hàng ngàn tuyến phố và linh hoạt ứng biến, trong khi xe buýt chỉ chạy theo lộ trình cố định. Não người trưởng thành vẫn có thể thay đổi – nếu được đặt vào môi trường học hỏi đủ phức tạp.

Thế nhưng, vì sao ta vẫn cứ rơi vào “vòng lặp an toàn”?

Một phần đến từ ảo tưởng về tiến bộ (progress illusion) – cảm giác bạn đang làm rất nhiều, trong khi thực chất chỉ đang quay vòng trong các tác vụ dễ. Thêm vào đó là tâm lý tránh né thất bại. Sợ sai, sợ bị đánh giá, sợ thấy mình “không đủ giỏi” khiến nhiều người chỉ dám làm điều quen – dễ làm, dễ hoàn thành, ít rủi ro. Nhưng chính điều đó lại kìm hãm sự phát triển.

*
Vậy làm sao để chuyển từ hành động “lặp lại” sang “phát triển”? Có nhiều cách để làm việc này, tuy nhiên tôi tự đúc rút được cho bản thân năm bước sau:

1. Đặt lại mục tiêu
Một mục tiêu đủ lớn sẽ giúp bạn nhìn rõ mình đang ở đâu và cần làm gì để đến được đó. Mục tiêu càng cụ thể thì hiệu suất càng tăng.
Thay vì viết “giỏi tiếng Anh”, hãy cụ thể như “IELTS 8.0”, “trở thành Marketing Manager vào tháng 6 năm sau” hay “tích lũy đủ xxx để mua đất ở Đắk Lắk”. Viết càng cụ thể, bạn càng dễ hành động.

2. Chia nhỏ thành cột mốc ngắn hạn
Không ai tăng IELTS từ 6.0 lên 8.0 trong một tuần. Nhưng “học 50 từ mới”, “luyện nói 40 phút”, “thi thử nâng 0.5 điểm” thì khả thi.
Hiệu suất tốt nhất khi bạn cảm thấy có cơ hội đạt được mục tiêu. Cột mốc quá cao dễ gây nản chí và bỏ cuộc.

3. Đo lường sự tiến bộ
Càng mơ hồ, càng dễ tự dối mình. “Mình học cũng kha khá rồi” nghe có vẻ ổn, nhưng không có tiêu chí đo lường thì rất dễ rơi lại vào bẫy “nỗ lực sai cách”.

Tạo ra cách tính điểm cho chính bạn. Nếu được, hãy tìm người bạn tin tưởng để cùng kiểm tra. Và hãy tăng dần độ khó theo thời gian.

4. Tìm mentor có tâm
Nếu may mắn có người hướng dẫn tốt, bạn sẽ tiết kiệm được rất nhiều thời gian. Họ có thể phản hồi thẳng thắn – đôi khi không dễ nghe – nhưng đó chính là điều não bộ bạn cần. Những góp ý đúng lúc giúp bạn tránh được nhiều vòng luẩn quẩn.

5. Tìm đúng “chân trời để bay”
Nếu bạn chỉ ở mãi trong môi trường không tạo điều kiện học hỏi, phát triển – thì bạn cũng rất khó bứt phá. Não bộ cần những thử thách đủ phức tạp để rèn luyện mỗi ngày. Tuy nhiên, cũng phải nói thêm rằng, có những kiểu “thử thách tích cực” giúp bạn lớn lên mỗi ngày. Cũng có những điều “thử thách tiêu cực” làm bạn trì trệ, tiêu cực, nghi ngờ bản thân, mất năng lượng mỗi ngày.



Cách để nhận biết là:


+ Nếu bạn cảm thấy áp lực, nhưng vẫn háo hức được làm tiếp -> thì đó là thử thách tích cực


+ Nếu bạn cảm thấy áp lực, đi kèm mệt mỏi, mất động lực phát triển, cảm thấy liên tục phải gồng mình chứng minh -> đây là lúc bạn nên dời đi, và tìm một chân trời khác để bay.

Không phải lúc nào lửa cũng tạo ra kim cương. Có ngọn lửa chỉ đốt bạn thành tro.

*
Sau cùng, phát triển cần thời gian. Nhưng vì vậy, đừng phí thời gian vào những điều không khiến bạn lớn lên. Đừng lặp lại mãi những điều dễ dãi. Đừng để những áp lực sai giết chết nội lực của bạn.

Sự phát triển thật sự xảy ra ở vùng chưa quen – nơi có khó khăn, thử sai, thách thức, và cả người đồng hành.

Hãy thử nhìn lại hôm qua: bạn đã học thêm điều gì khiến hôm nay khác đi chưa? Nếu chưa, có lẽ đã đến lúc rời khỏi vòng lặp – và thật sự phát triển.

Nhược Lạc

Trong một bài tâm sự gần đây tôi đọc được, một người chia sẻ cách họ vượt qua cơn tram cam. Nội dung thì dài, nhưng vài điều tôi nhớ mãi, là mấy chuyện như sau: Hãy cố gắng ăn vào. Tinh bột, thịt cá trứng, rau xanh.

Lúc ăn sẽ cảm thấy rất khó chịu, vì bản thân không hề có cảm giác đói. Nhưng hãy cứ cố ăn một chút. Động viên mình đi bộ xuống dưới nhà, mua một vỉ trứng – như vậy đến bữa có cái ăn, cũng có cớ để vận động. Tìm những cách để bắt mình có thể vận động, từng chút một. Ban đêm rất khó ngủ, nhưng chịu khó day huyệt này kia, hít thở, từ từ sẽ ngủ được ít một..

Trong toàn bộ nội dung đó, cái tôi chú ý là, để giải quyết một vấn đề thuộc về tinh thần, nhưng cách xử lý lại nằm ở việc từ từ vực dậy thân xác vật lý này.

Điều này khiến tôi nhớ lại những nguyên lý thời còn tập luyện Ki Aikido, rằng “tinh thần dẫn dắt thể xác”. Và ở chiều ngược lại, “thể xác cũng dẫn dắt tinh thần”. Như vậy, khi bạn cảm thấy có phần yếu kém ở một trong hai yếu tố: tâm trí hoặc cơ thể – bạn có thể thử tác động ở phần còn lại.

Yếu tố then chốt ở đây là, cố gắng ở phần mà mình có thể thay đổi dễ hơn trong thời điểm hiện tại.

Hồi tôi còn nhỏ, mỗi lần ốm sốt, mẹ tôi hay nói rằng hãy cố gắng dậy, ăn một ít cháo rồi uống thuốc, cho mau khoẻ. Ngày xưa tôi đã khó chịu về cái chuyện này biết bao nhiêu. Nhưng phải thừa nhận rằng, vào cái giây phút tôi cố ngồi dậy, xúc một thìa cháo, dù miệng mồm đang đắng nghét – tôi cảm thấy có cái gì đó bên trong mình, đang bắt đầu bình phục.

Rất khó để làm những chuyện lớn vào lúc mình đang yếu. Nhưng có thể cố gắng từng chuyện nhỏ một. Uống một ly nước. Sau đó ăn một miếng trái cây. Đi bộ xuống mua một vỉ trứng. Làm món trứng ốp la.

Về cơ bản sẽ cảm thấy thật khó chịu. Nhất là khi nhìn ra ngoài kia thấy người ta lao đi vun vút, còn mình phải ở đây cố gắng từ những chuyện nhỏ nhặt tới phát bực thế này. Nhưng mọi thứ có tốc độ của nó.

Và điều tôi nhận ra sau những ngày tự làm việc với bản thân, là tốc độ của sự chuyển biến tâm lý không đều đặn nhích lên. Nó có thể rất chậm ở đoạn đầu, nhưng khi qua được nút thắt cổ chai, mọi thứ bỗng trở nên cực kỳ dễ chịu.

Triết gia Albert Camus nói rằng: “In the midst of winter, I found there was, within me, an invincible summer. And that makes me happy. For it says that no matter how hard the world pushes against me, within me, there’s something stronger – something better, pushing right back.” (Tạm dịch: Ở giữa mùa đông, tôi nhận ra rằng sâu bên trong mình có một mùa hè bất khuất. Và điều đó khiến tôi hạnh phúc. Bởi nó cho thấy rằng, dù thế giới có xô đẩy tôi khắc nghiệt đến đâu, thì bên trong tôi vẫn có một điều gì đó mạnh mẽ hơn – tốt đẹp hơn – đang âm thầm chống đỡ lại.)

Tôi luôn tin vào cái mùa hè bất khuất bên trong mình. Vậy nên ngay trong những lúc đông giá nhất – khi có vẻ tất cả mọi thứ đều chống lại mình, tôi vẫn có thể chầm chậm bước đi và giữ gìn những tia nắng quý giá đó.

Tất cả bắt đầu từ việc đi xuống từng bậc cầu thang bộ, mua một vỉ trứng, một mớ rau, quả tươi theo mùa. Ăn thêm một chén cơm. Uống trà vào lúc thích hợp. Làm từ từ những công việc phải làm – theo một nhịp điệu riêng của mình. Đọc thêm một trang sách. Và viết.

Nhược Lạc

Năm lớp 6, ông anh trai hỏi tôi sau này muốn làm gì. Tôi bảo, em không biết nữa, nhưng chắc chắn không phải mấy thứ kiểu như… marketing. Anh tôi hỏi, vì sao. Tôi trả lời, vì em không giỏi giao tiếp và kết nối với người khác, cũng không thích làm chuyện đó. 

Khoảng thời gian ấy, nghĩ lại thì ngay cả lên bảng trả bài cũng là chuyện khó khăn với tôi. Mặc dù đã học bài từ trước, nhưng khi đứng trên bục giảng, tôi cứ lắp ba lắp bắp, tay chân run rẩy, có lúc tưởng như có thể ngất ra. 

Có lúc tôi đã ước sau này được làm công việc gì đó kiểu như thủ thư, để bầu bạn với những cuốn sách, thay vì con người.

Buồn cười thay, lên cấp ba tôi bắt đầu công việc tiếp thị, lên đại học thì làm pha chế, bưng bê phục vụ, tư vấn hóa mỹ phẩm… Từ một đứa có yếu điểm cực kỳ trong việc giao tiếp, tôi bị đẩy vào thế buộc phải nâng cấp kỹ năng mình kém nhất.

Sau này, tôi bỗng thành người làm marketing thật – thứ tôi ghét nhất. Tôi còn làm diễn giả, khách mời, giám khảo, người kể chuyện trà… Thật kỳ quặc, tất cả đều liên quan đến chuyện ăn nói và tương tác với con người. Và thay vì đi lên từ con số 0 như mọi người, tôi đã đi từ con số âm. 

Tôi nghĩ rất khó để mình trở thành một người siêu việt, trong những lĩnh vực mà vốn không phải thế mạnh của mình. Nhưng cuộc đời có lý lẽ của riêng nó. Nếu không thể tìm ra thế mạnh của bản thân, thì thật ra có một cách nữa – tuy hơi dị, đấy là sẵn sàng biến những điểm yếu của mình thành điểm mạnh.

Mà bước đầu tiên trong quá trình đấy, chính là thẳng thắn nhìn vào và thừa nhận những thiếu sót. Thừa nhận, nhưng không tiện tay bài trừ điểm mạnh. Thành thật, nhưng không làm quá lên những nguy cơ.

Cứ bình thường thôi. Như ngày xưa tôi đã bắt đầu từ một chuyện rất nhỏ nhặt, đó là ngồi rị mọ thu âm từng buổi tối một – để sửa lại cái tông giọng và cách nói, cách đọc của mình. Mục tiêu là để cho người khác dễ nghe và tiếp nhận thông điệp của mình hơn, để truyền cảm hơn, và để không bị chê là “giọng pede Thai” nữa.

Sau này, đôi khi được người khác khen là giọng chị thật hay, tôi đã buồn cười mãi. Cái cảm giác của người đi lên từ số âm nó như vậy đó.

Nhưng cứ đi thôi. Học tiếp ở điều ta còn yếu, đứng lên ở nơi ta vừa ngã, đi tiếp với nội hàm mà mình có – thứ nội hàm đã đưa mình lên từ dưới cả mức bắt đầu. Cỡ đó mà còn đi tiếp được, thì những vướng mắc bây giờ, có xá gì. 

Nhược Lạc

So sánh bản thân với người khác – không phải lúc nào cũng là chuyện xấu

Từ nhỏ tôi đã hay bị dằn vặt khi tự so sánh bản thân với người khác. Bao giờ tôi cũng thấy mình thua người này, kém người kia, và là những kiểu thua kém cảm tưởng như mình có cố gắng bao nhiêu cũng không bằng được người khác. Nên tôi rất ghét chuyện so sánh này.

Tôi nghĩ ai trong đời cũng từng như thế – nhìn sang người khác và tự hỏi “Sao họ giỏi thế, còn mình thì…”. Hoặc ngược lại: “Ít ra mình cũng không đến mức tệ như họ.” Những khoảnh khắc so sánh này thường bị coi là tiêu cực – chính tôi cũng nghĩ vậy. Tuy nhiên, nếu nhìn kỹ hơn, có thể so sánh cũng không hoàn toàn xấu.

Nhìn quanh, so sánh, đối chiếu – vốn là cách để con người sinh tồn một cách thuận lợi trong môi trường tự nhiên. Nó đặc biệt phù hợp với tập tính bầy đàn, giúp ta hòa nhập với cộng đồng và xác định phương hướng, cách đi, cách sống. Nó là một phần của sự tiến hóa.

Hãy thử nghĩ đến chuyện này: Khi bạn thấy một người làm tốt hơn mình trong công việc, điều đó có thể gợi mở cho bạn một hướng đi mới. Bill Gates từng nói rằng ông luôn thích thuê những người giỏi hơn mình – mà không sợ cảm giác thua kém họ, vì đó là cơ hội để học hỏi và hoàn thiện bản thân (thậm chí là tận dụng sự giỏi giang của người khác để hỗ trợ cho mình). Thay vì nhìn sự giỏi giang của người khác như áp lực, bạn có thể xem đó là tấm gương để biết bản thân nên phấn-đấu-ở-đâu.

Ý tôi là, có rất nhiều kiểu người giỏi hơn bạn, nhưng bạn có để ý rằng: có những kiểu thành tựu của người khác khiến bạn khó chịu hơn một chút. Nhìn sâu hơn một chút, sự khó-chịu này cũng nói lên nhiều điều về bạn. Nó sẽ có thể khơi gợi ra lĩnh vực mà bạn quan tâm, cột mốc mà bạn muốn chạm đến, kiểu người mà bạn muốn trở thành.

Sự so sánh, nếu được dùng đúng liều-lượng, có thể khiến bạn hiểu mình hơn, biết mình đang ở đâu giữa một cộng đồng. Từ đó, giúp bạn xác định hướng đi sắp tới của bản thân.

Vận động viên nổi tiếng Michael Phelps, người đã phá vỡ hàng loạt kỷ lục bơi lội, có lần chia sẻ rằng anh luôn nghiên cứu các đối thủ của mình – không phải để ganh đua mù quáng, mà để tìm ra cách cải thiện chính mình. “Họ giỏi hơn mình ở đâu? Làm thế nào mình có thể làm tốt hơn họ, theo cách của riêng mình?”

Mặt khác, so sánh không chỉ giúp ta học điều tốt, mà còn giúp ta nhận ra điều cần tránh. Một ví dụ điển hình là các doanh nhân nổi tiếng thường rút ra bài học từ thất bại của người khác. Elon Musk từng nhắc đến việc ông nghiên cứu kỹ lưỡng những lý do khiến nhiều công ty khởi nghiệp thất bại để tránh đi vào vết xe đổ đó.

Bản thân tôi cũng học hỏi được rất nhiều khi gặp gỡ các đàn anh, đàn chị khác, nghe họ chia sẻ về những thành công và cả những vấp váp, thất bại của họ. “Ít ai thành công từ lần đầu tiên, anh đã mở vài ba công ty và cái nào cũng thất bại cả. Đôi khi phạm trù ta tâm đắc không dẫn lối đến thành công, nhưng một điều vô tình hợp thời có thể giúp mình làm việc đó.” – một người anh lớn của tôi đã nói vậy.

Nếu bạn nghĩ rằng cuộc gặp gỡ với những con người thành công toàn là dễ chịu, thì cũng chưa hẳn đâu, nó có thể khiến bạn cảm thấy cực kỳ tự ti và nhỏ bé – đến mức bạn tự hỏi vì sao mình cứ lẹt đẹt mãi như vậy.

Việc so sánh bản thân với người khác không phải là một việc thoải mái – chắc chắn là như vậy. Thậm chí, việc so sánh cũng có thể trở nên nguy hiểm. So sánh thật sự tệ khi chúng ta để nó nuốt chửng mình.

Có những người mãi đắm chìm trong sự tự ti khi thấy người khác giỏi hơn, thay vì biến điều đó thành động lực. Cũng có người, khi thấy mình tốt hơn ai đó, trở nên tự mãn và dừng lại. So sánh, dù là lên hay xuống, nếu không dẫn đến hành động thì cuối cùng cũng chỉ là sự hoài phí thời gian.

Con người vốn dĩ luôn sống trong cộng đồng, so sánh là bản năng tự nhiên. Đó là cách giúp ta định vị mình trong thế giới. Nhưng để tận dụng so sánh một cách tích cực, bạn nên biết đặt câu hỏi đúng:

. Họ giỏi hơn mình vì đâu?
. Mình học được gì từ họ?
. Điều gì ở họ mình không nên lặp lại?

Chúng ta không cần biến so sánh thành cuộc đua. Thay vào đó, có thể dùng nó như một chiếc la bàn, bản đồ – một sự gợi ý để cân nhắc định hướng cho bản thân. Điều quan trọng không phải bạn so sánh với ai, mà là bạn làm gì sau những so sánh đó.

Khi nhìn vào một bức tranh đẹp, đừng chỉ trầm trồ vì màu sắc hay nét vẽ. Hãy tự hỏi: “Người họa sĩ đã làm thế nào để tạo ra điều ấy, và liệu mình có thể học hỏi để vẽ nên bức tranh của chính mình không?”

Nhược Lạc

.

Hổm rày đi khám tổng quát, đến phần khám mắt, bác sĩ bảo thời nay mà vẫn còn thị lực 10/10 là cũng hiếm đó. Mình đã có đôi mắt tốt rồi, thì ráng giữ, đừng để uổng. Giữ bằng cách nào, bằng nhiều cách, nhưng tôi chỉ xin đúng một điều thôi. Là cứ làm việc 45 phút thì dừng lại, đưa tầm mắt ra xa, nhìn vào nơi có cây xanh càng tốt. Mà bận quá, tới nỗi không thể làm được, thì nhắm mắt lại, đếm từ 1 đến 15. Chỉ vậy thôi.

Thực ra bác sĩ còn dặn vài cái nữa, như nhớ ngủ đủ giấc, trước khi ngủ không xài điện thoại, đừng lạm dụng thuốc nhỏ mắt… Nhưng cái quan trọng nhứt thì đã nói ở trên. Để cho mắt nghỉ những quãng ngắn và đều đặn.

Nhiều lời dặn của các bác sĩ sau buổi khám sức khỏe đều quay về những điều phần lớn chúng ta đã biết. Như là giảm ăn đồ ngọt, đồ mỡ, hạn chế uống nước ép (nên ăn thì tốt hơn), tập thể dục mỗi ngày, ít ngồi lại, ngủ đủ giấc… Vấn đề chỉ là ta có làm được hay không.

Ở trong những điều kiện hoàn hảo của đời sống, mình nghĩ chúng ta đều nên thực hành và duy trì một nhịp sống cân bằng. Nhưng ở trong những hoàn cảnh cụ thể, với công việc cường độ cao, áp lực lớn, thường xuyên làm tăng ca… thì cách làm phù hợp nhất sẽ là tận dụng những quãng ngắn, thực hiện những hành động nhỏ.

Như việc nhắm mắt lại đúng 15 giây, rồi tiếp tục công việc. Như đứng lên đi lại loanh quanh một, hai phút rồi hãy ngồi xuống làm tiếp. Như đặt hẹn giờ nhắc uống nước. Như gọi một suất bún nhiều rau.

Đó chưa hẳn là cách làm tốt nhất, nhưng là cách đỡ tệ hơn, với cơ thể của mình. Và tương tự, với đời sống tinh thần và tình cảm của mình cũng vậy.

Một đồng nghiệp của mình nói rằng, khoảng thời gian bạn ấy có thể ở bên con quá ít ỏi trong một ngày. Sáng dậy là đưa con đi học, mình đi làm. Tối mịt mới trở về, ăn cơm, tắm rửa xong, chỉ kịp chơi với nhau một chút là đến giờ đi ngủ.

Mình hiểu cái chuyện đó lắm. Thậm chí có những ngày mình về đến nhà thì bọn trẻ đã đi ngủ. Hoặc, mình về đến nhà, lo cho tụi nhỏ ăn uống tắm rửa xong, thì phải ngồi vào bàn làm việc tiếp. Những lúc đó, bảo là từ hai phía không thiếu thốn tình cảm thì khó lắm.

Song, chúng mình chọn cách thế này. Bọn trẻ con bảo, con chỉ muốn được ôm mẹ một cái và chúc ngủ ngon thôi. Chỉ thế. Khi có thời gian hơn, chúng mình kể nhau nghe một câu chuyện ngắn, hoặc siêu ngắn. Khi có thời gian hơn nữa, chúng mình ngồi xếp lego với nhau. Khi có thời gian hơn nữa, chúng mình đi dạo ngoài công viên, leo trèo hoặc chơi xúc cát. Khi có thời gian hơn nữa, chúng mình đi thuyền trên sông, đi xe buýt hai tầng, đi ăn cơm cà ri ngon ngon.

Nghĩa là sự tốt lành khi có thời gian và sức lực thì luôn có thể vun đắp. Và khi không có, thì mình ráng giữ, bằng những điều đơn giản, gọn gàng và nhanh lẹ.

Như khi vợ chồng mình uống với nhau một tuần trà đêm, hay một ly cà phê sáng, cùng nấu một bữa ăn hay chỉ một cái ôm, cái nắm tay. Khoảng thời gian thì khác nhau, nhưng tình cảm thì đều có thể cảm nhận được.

Như 15 giây nhắm đôi mắt lại, và biết mình có những điều tốt lành cần giữ.

Nhược Lạc