Đôi khi, tôi nghĩ về cách một từ mới được tạo ra.

Người ta đã tạo ra nó bằng cách nào? Hay nói đúng hơn, lịch sử đã tạo ra nó bằng cách nào?

Ví thử mấy từ chỉ vật hiện hữu, như cái bát, cái đũa, cái mâm…thì chắc dễ hơn, ta cần một từ quy ước để chỉ cái cầm nắm được. Tôi hình dung một ngày đẹp trời, con người A mang cái gáo dừa ra nói với con người B: Từ hôm nay ăn cơm vào đây – gọi nó là cái bát/ cái chén.

Tuyệt. Nhưng còn các từ chỉ sự vô hình. Người ta đã tạo ra nó bằng cách nào?

Duyên phận. Hồi ức. Tình yêu. Hy sinh. Quán tưởng. Chiêm nghiệm.

Tôi hình dung một ngày, con người A nói với con người B: Khi tao nghĩ đến mày, tao thấy ầm ầm trong này (vỗ vào ngực trái). Từ hôm nay, gọi đó là nhớ thương.

Bây giờ, khi tôi đã trở thành một con người S nào đó trên mặt đất, thì từ ngữ đã khá phong phú, đủ xài trong mọi hoàn cảnh rồi. Nhưng đôi khi vẫn không.

Phải làm thế nào để diễn tả cảm giác của một đàn chuột bò nhung nhúc trong người, hay một đàn chim sáo mười ba con bay ra từ lồng ngực. Làm thế nào để nói một từ ôm hết cả hoàng hôn. Làm thế nào diễn tả cái xúc động vô vị khi anh đứng trên một ngọn núi – thứ tốn của anh vài ngày trời.

Cách một từ mới tạo ra, có phải chỉ đơn giản là tôi thốt ra đằng môi. Tôi ghép các chữ cái lại – để cố gắng viết nó xuống giấy. Rồi tôi kể cho một con người nữa: Từ hôm nay, sẽ gọi đây là Huâng.

Người đó sẽ hỏi tôi: Huâng là gì?

Tôi sẽ bảo: Huâng là sự trống trơn trong lòng tao, sau hai ngày leo núi. Nó không phải cảm giác sung sướng, hay tự hào, buồn hay thất vọng, không tự vấn đúng hay sai. Nó là cảm giác sau khi mày quần quật leo lên bằng tất cả tay, chân, bờ mông, đầu gối, thì mày không nghĩ gì nữa cả.

Và, khi đó, một từ mới ra đời.

Nhược Lạc