1.Một tập thơ về đề tài “cơm nhà” với toàn những câu chuyện đời thường giản dị gắn liền với gạo muối tương dầu nhưng lại được tái bản trong thời gian rất ngắn, Lạc lý giải như thế nào về sự “đắt khách” này của “Cơm nhà nói chung là êm”?

Lạc nghĩ “cơm nhà” là một đề tài quen thuộc với người Á Đông nói chung, người Việt Nam nói riêng. Trong ngôn ngữ bình thường, ta dễ thấy người Việt rất coi trọng chuyện “ăn”, chuyện “nhà”. Nên làm gì cũng gắn với việc “ăn”, từ ăn cơm đến ăn mặc, ăn cưới, ăn hỏi… Còn “nhà” thì thân gần, yêu dấu đến độ người bạn đời của mình – họ sẽ gọi là “nhà tôi”.

Gần gụi, quan trọng và thân thuộc là vậy, nhưng không vì thế mà “cơm nhà” là một điều dễ có. Lạc có cái cơ hội của một người trải qua nhiều trạng thái cơm nhà: từ nhà mình đến nhà người. Không phải bữa cơm nào cũng cơm lành, canh ngọt, gia đình êm ấm quây quần. Có những bữa cơm đẫm nước mắt của bố, của mẹ hoặc con cái. Có những bữa cơm chỉ có một người. Có những bữa cơm giản dị mà vui, có những bữa cơm đủ đầy món nhưng không ai muốn về ăn.

Vậy thì, “cơm nhà” giống như một báu vật đời thường – không quá xa hoa, nhưng không phải ai cũng có được. Có lẽ vì thế, cuốn thơ “Cơm nhà nói chung là êm” gọi ra một mong muốn sâu kín trong lòng mỗi người về cơm-nhà. 

2. Là một người trẻ từng du học, lại sống và làm việc ở một thành phố “cái gì cũng hối hả” như Sài Gòn, làm thế nào Lạc vẫn duy trì được những bữa cơm nhà, còn rất đều đặn?

Lạc bắt đầu quan tâm đến “cơm nhà” từ một điều tưởng chừng như không liên quan: mình ăn chay. Việc ăn chay không quá thuận lợi để ăn uống bên ngoài. Vì thế, dù là đi du học, ở một mình hay ở cùng người thân, Lạc vẫn dành thời gian để nấu và ăn cơm-nhà mỗi ngày. Cũng từ thói quen đó, mình gặp được người có cùng mối quan tâm – là chồng của mình bây giờ. Chúng mình cùng nhau xây dựng một gia đình nhỏ và tiếp tục nối dài những bữa cơm hàng ngày.

Việc sinh sống ở các thành phố lớn với Lạc không phải là một bất lợi đối với cơm nhà. Điều quan trọng là chúng ta chọn dành bao nhiêu thời gian cho việc đó mà thôi. 

3. Ích lợi của cơm nhà với cá nhân Lạc và các thành viên khác trong gia đình (cả về thể chất và tinh thần nhé)?

Lợi ích đầu tiên là….no bụng thôi *cười*. Mình và các thành viên đều thích ăn cơm-nhà, đơn giản vì “cơm nhà nói chung là êm”. Mình biết khẩu vị của mình như thế nào rồi, biết mình ăn được gì và không ăn được gì. Từ đó, sẽ biết cách để nấu ra những bữa cơm phù hợp với chính mình và các thành viên trong gia đình.

Còn về tinh thần, bữa cơm là một khoảng thời gian tuyệt vời để gia đình quây quần với nhau. Trong lúc ăn thì hỏi chuyện nhau về ngày hôm đó. Cha mẹ sẽ biết hôm nay con ở trường học được điều gì mới, có chuyện gì vui hay không vui. Và ngược lại, con cái cũng sẽ biết thêm về những điều cha mẹ đã làm trong ngày hôm nay. 

Muốn biết một bữa cơm nhà quan trọng đến đâu, hãy thử… đi xa. Khi đi xa và mong ngày trở về, điều ta nhớ trước tiên sẽ là cơm-nhà. Mùi thơm của nồi cơm mới nấu, hương vị của tô canh cải chua… những điều ấy giống như thứ ngôn ngữ riêng của mỗi gia đình – không nơi nào giống nơi nào. Là điều mà mỗi thành viên trong nhà khi đi xa đều sẽ nhớ về. 

4. Rất nhiều sáng tác trong cuốn sách đều liên đới đến bữa cơm, giống như nó là một nguồn cảm hứng không cạn của Nhược Lạc? Từ khi nào thì bạn nhận ra, một bữa cơm cũng có thể “thơ” đến như thế?

Lạc luôn coi thơ nói riêng, hay việc viết nói chung, là công cụ để thể hiện các quan điểm, lối nghĩ, cuộc sống của mình. Vậy nên các chủ đề Lạc viết thường xoay quanh những việc hàng ngày: từ chén trà mình uống, bát cơm mình ăn, cái cây mới tưới, bông hoa mới mọc trong vườn…

Thực ra mọi điều dù nhỏ nhất trong đời sống – đều có thể trở nên rất “thơ”, nếu như ta dành đủ thời gian để thưởng thức, để cảm nhận. 

5. Một định nghĩa rất ấm áp của Lạc về nhà: cảm ơn nhau đến trong đời/ để khi giông gió có nơi trở về. Tôi chỉ muốn hỏi thêm một chút, khi chưa “có nhau”, hoặc giả chưa tìm được nhau, vậy khái niệm “nhà” của bạn là…?

Trước khi lập gia đình riêng của mình, thì mình đã có ngôi nhà lớn hơn – với bố, mẹ và anh trai rồi. Nhưng còn một ngôi nhà khác mà không phải ai cũng chú ý đến – là ngôi nhà riêng tư trong trái tim mình. 

Lạc nhận ra chúng ta chỉ có thể tìm thấy hạnh phúc khi trong sâu thẳm trong trái tim, ta học được cách để tự hạnh phúc trước. Ta bình an rồi mới có thể trao nhau sự bình an. Ta biết chữa lành chính mình, rồi khi gặp nhau, ta mới có thể chữa lành cho nhau mỗi khi cần đến.

Có người nghĩ rằng phải gặp nhau rồi mới vui, nhưng Lạc thì cho rằng ta phải ổn trước, ta phải vui trước. Rồi khi gặp nhau, những niềm vui ấy mới giao thoa và có thể nhận ra nhau.

6. Một độc giả bình luận về cuốn Cơm nhà như sau: Đừng học theo Cơm nhà của Nhược Lạc, bởi những ấm áp và các bữa cơm đều đặn như thế sẽ níu kéo, trì hoãn ta đi xa, khám phá những vùng đất mới, hoặc giả có quyết đi được chăng nữa thì cũng vẫn là giang hồ vặt, nghe tiếng cơm sôi đã nhớ nhà. Lạc nghĩ sao về ý kiến này?

Mỗi gia đình sẽ có cách định nghĩa riêng về “nhà”, về “cơm nhà”. Với Lạc, nhà – là khi ta giữ nhau ở trong tim, nhưng không có nghĩa là cần ở mãi bên nhau về mặt địa lý.

Cơm-nhà theo đó cũng nên hiểu rộng ra, là những khi ta tận hưởng bữa cơm cùng với nhau. Đó có thể là bữa cơm quây quần quanh chiếc bàn ăn. Đó cũng có thể là bữa cơm ta ăn với nhau ngoài hàng quán. Đó, cũng có thể là bữa cơm ta ăn với nhau ở….hai, ba nơi xa cách nhau, nhưng vẫn nghĩ về nhau. 

Ở nhà Lạc, mọi người đều phải học cách tự lập – biết tự chăm lo cho mình, biết tự vui. Khi ở cạnh nhau vẫn sẽ rất vui – cái vui của sự chia sẻ, tiếp chạm, quây quần, ấm áp. Nhưng cái vui của sự tự thân mới là một niềm vui bền vững và khỏe khoắn. 

Cha mẹ biết tự vui thì con cái bớt khổ. Con cái biết tự vui thì cha mẹ bớt lo. Chồng tự vui được thì vợ có thể yên tâm làm các công việc khác. Vợ biết tự chăm sóc mình thì chồng mới an tâm trong các trách nhiệm riêng. 

Đó là định nghĩa về cái vui thực sự mà gia đình mình muốn xây dựng, nó có thể không đúng với mọi nhà. Nhưng nó giúp chúng mình đi xa được với nhau mà không chán nhau, không níu kéo hay trì hoãn nhau, không làm khổ nhau. Và những bữa cơm không phải là những bữa nợ, hay nghĩa vụ cần phải làm. Cơm-nhà nên là bữa cơm-vui thôi, điều nuôi ta no ấm, điều khiến ta nhớ về, thay vì làm ta sợ hãi hay áp lực. 

7. Để theo kịp nhịp sống hiện đại, nhiều người trẻ không có cả thời gian nghỉ ngơi, đừng nói là duy trì những bữa cơm nhà. Sự kết nối giữa các thành viên trong gia đình do đó ngày càng lỏng lẻo. Thực tế này khiến nhiều người lo ngại về sự tồn tại của các giá trị gia đình truyền thống. Là một người trong cuộc, Lạc nhìn nhận vấn đề này như thế nào?

Đầu tiên ta hãy thử nhìn lại việc gìn giữ các giá trị gia đình truyền thống để làm gì? Việc gìn giữ có làm ta vui không? Nếu vui thì hãy giữ, nếu không vui xin hãy dừng. Nhiều người chỉ biết trách móc người trẻ trốn trong thế giới của riêng mình, mà không biết rằng họ trốn trong đó vì thế giới ngoài kia không vui.

Một bữa cơm gia đình mà chỉ luôn là những lời trách móc, ca thán, hỏi về điểm số, thành tích… thì đó là bữa cơm áp lực. Là bữa cơm không ai mong ăn. 

Một ngôi nhà nên là ngôi nhà mở cửa. Là ngôi nhà đón người ta trở về sau một ngày dài đi học, đi làm mỏi mệt. Nếu một ngôi nhà chỉ đón người ta về để dọn dẹp, để quét nhà lau nhà, để nấu ăn rửa bát, để truy hỏi hôm nay làm gì, được bao nhiêu điểm, kiếm được bao nhiêu tiền… thì đó không phải một ngôi nhà, mà là một nơi làm việc thứ hai. Làm sao có ai sống được với hai công việc toàn thời gian như thế trong một ngày?

Kinh nghiệm của Lạc là hãy tạo ra một nơi mà mình muốn thuộc về. Có những việc về lý thì đúng, hoặc ít nhất không sai, nhưng nếu nó làm ta đau khổ, hay người thân của ta đau khổ – thì ta nên xét lại. 

Một bữa cơm nhà, trông vậy thôi, không cần cầu kỳ đâu. Người nhà mình có thể ăn bất kỳ thứ gì mà vẫn thấy vui, miễn là bữa cơm đó không làm ai mỏi mệt. Ta nấu ăn đơn giản, rửa chén bát mau lẹ, dành thời gian đó để hỏi chuyện nhau, kể cho nhau nghe mấy điều vui, hoặc tâm sự một chuyện không như ý… Mấy thứ đó, với Lạc, quan trọng hơn hẳn là hôm nay ăn gì. 

Chúng ta đã hỏi nhau “bữa nay ăn gì?” nhiều quá rồi. Hay ta thử đặt lại câu hỏi, rằng “bữa nay thế nào?” – để nhận được những câu trả lời khác, những suy xét khác về cơm-nhà, về nhà. 

Nhược Lạc