Tôi nghe 500 miles từ khi còn rất nhỏ, và tất nhiên chưa biết tiếng Anh là gì. Ca khúc này thường vang lên từ một đĩa nhạc nước ngoài ở nhà tôi, và đôi khi tôi thấy người ta hát karaoke. Mẹ bảo tôi, miles có nghĩa là dặm. 500 dặm. Thế là tôi bỗng nhiên thấy buồn. Không hiểu một đứa trẻ thì buồn bã kiểu gì. Nhưng hồi đó với tôi, nghe thế có vẻ xa lắm. Ấy là tôi còn chưa biết quy đổi dặm thành cây số, chứ nếu không chắc phải kinh ngạc lắm. Tôi chỉ nghĩ dặm là bước chân. 500 dặm nghĩa là 500 bước chân.

Nhà tôi hồi xưa rất nhỏ, nên tôi được ngủ chung với bố mẹ. Mỗi đêm như thế, tôi chỉ cách bố một gác chân, cách mẹ một tay ôm. Hoặc sáng tỉnh dậy, thấy mẹ lúi cúi ngoài sân, tôi chỉ đi chừng mươi bước là tới. Có khi tôi xa bố mẹ hơn, là từ cửa lớp học cho tới cửa trường, nhảy lên xe máy đi về nhà. Thậm chí xa hơn nữa, cũng chỉ là từ nhà tới lớp võ rồi quay về là cùng. Thế thì 500 bước chân, là bao xa?

Sau này, tôi bắt đầu học tiếng Anh để hiểu được lời bài hát. Thật ra, đây vốn là một bài dân ca phổ biến ở Mỹ và châu Âu trong phong trào Folk Revival những năm 60s. Lời nhạc là tâm sự của một anh lữ hành đang ở rất xa và không thể về nhà. Sau này, tôi cũng đi xa như vậy. Xa hẳn. Để hiểu rằng 500 bước cũng chẳng xa lắm, kể cả 500 dặm cũng vậy, hay 804.67200 kilomet quy đổi ra cũng thế. Nhưng cái xa xôi đã xảy ra trước cả khi mình nhẩm đếm rồi.

Dầu vậy, 500 dặm vẫn là một con số ước lệ, ám chỉ sự chia cách trong tôi. Khi ngồi trên chuyến bay đêm, trong khoang tàu đông đúc hay tựa người trên chiếc ghế cuối cùng của xe khách, tôi thấy mình bắt chước Joan Baez lặp đi lặp lại “a hundred miles, a hundred miles, a hundred miles, a hundred miles..”. Đôi khi, tôi không biết mình đang ở đâu trong hành trình 500 dặm ấy. Giá mà cuộc đời cũng như đường quốc lộ, đều đặn cắm những cột cây số phết sơn trắng-đỏ, hẳn tôi đã an tâm mà bước tiếp. Nhưng cuộc đời lại chỉ có những con đường mờ mịt sương, mà ánh đèn tôi thắp lên, chỉ đủ chiếu tỏ chừng 200m.

Có bận, tôi nằm mơ thấy mình bước đi cùng anh trên một đường đất dài. Chúng tôi cứ đi mãi, không biết bấy giờ đang ở đâu: trên rừng, dưới biển, thôn quê hay hải đảo. Chỉ biết trong tim tôi rất vui. Vừa đi tôi vừa đếm những bước chân của mình. Một, hai, ba, bốn, năm… Tôi tưởng mình đang bước đi trong ca khúc của Trần Lê Quỳnh. Vì những con đường em đi rồi cũng đưa em về bên anh. Nhưng chẳng có khúc đàn nào tấu lên phụ họa cho tôi. Chỉ có tiếng còi tàu kéo từng đợt dài trong gió. Cái âm thanh dõng dạc ấy sượt qua tôi, như mỗi lần tôi dừng xe trước thanh chắn và nghĩ về truyện Hai đứa trẻ. Có phải những đoàn tàu nói chung, bao giờ cũng đem đến dự cảm chia ly hoặc mong ước xa vời?

Tôi ở cách nhà 500 dặm, hoặc hơn. Tôi ở cách con người mình yêu mến 500 dặm, hoặc hơn. Tôi ở cách những tháng ngày tươi đẹp 500 dặm, hoặc hơn. Tôi đếm mãi vẫn không hiểu bằng cách nào mình lại đi xa đến thế. Nếu như hai đứa nhỏ trong truyện cổ Grim rải sỏi dọc đường, nàng Mị Châu rắc lông ngỗng lúc ra đi, thì tôi đã để lại gì, sau chừng ấy bước chân. Có phải những nhành hoa tím biếc đó không, hay bầy lá tôi chắt chiu trong sổ tay, hoặc nước mắt thiếu thời đã rơi không chủ đích.

Dầu là gì, chúng cũng thoát nhiên bốc hơi, không còn dấu vết. Chỉ một ca khúc ở lại, vẫn nhịp nhàng như thế. Dầu được hát bởi Joan Baez, The Journeymen, Peter-Paul-Mary, Takako Matsu, Noon hay là chính tôi thì đều buồn như thế, và đều xa như thế.

Mãi sau này, có lẽ cũng không thể biết được, 500 dặm là bao xa.

Nhược Lạc