Thật không dễ dàng gì khi phải nghe một lời chê – dù là chê đúng hay chê sai. Nhưng sau khi đã trải qua quá nhiều lần sụt hố sâu thăm thẳm của những lời chê, mình đã tự rút ra một vài kinh nghiệm nho nhỏ để tự bảo vệ mình. Như sau:

[1] Cứ nghe đã

Người đang chê, người phê phán, người phàn nàn – điều họ mong đợi nhất thực ra chỉ là: được lắng nghe.

Hãy cứ nghe đã. Lúc này, mình cố gắng không phân tích hoặc suy luận bất cứ điều gì. Tuyệt đối không kết luận rằng người kia thù ghét mình, và cũng không vơ lỗi sai về mình. 

Mình sẽ chỉ thuần túy đáp lại: dạ, vâng, ừ… để tiếp nhận và tiếp tục cuộc nói đó thôi.

[2] Phân tích vấn đề một mình và hành động tiếp theo

Không thể phân tích vấn đề sáng suốt trong một cuộc tranh luận – đó là kinh nghiệm của mình.

Cá nhân mình, chỉ có thể suy nghĩ thấu đáo khi xử lý thông tin một mình. Do đó, sau khi đã tiếp nhận ý kiến từ người khác, mình sẽ phân tích thông tin đó. 

Nếu mình cảm thấy đó là một lời chê vô lý, mình sẽ bỏ qua một bên và đi làm việc khác.

Nếu mình cảm thấy lời chê đó có lý, mình sẽ bắt tay vào sửa lại. Việc sửa ở đây có khi chỉ là hiệu chỉnh lại một văn bản, theo góp ý của người khác. Có khi là việc rút kinh nghiệm cho một vấn đề lớn – đã sai – và không còn sửa được. 

Tùy theo cấp độ và tình thế lúc đó, làm được gì ngay, mình sẽ làm.

[3] Quay về tâm sự với trái tim 

Không biết có ai không hề cảm thấy đau lòng sau mỗi lời chê hay không? Nhưng nếu có, chắc chắn không phải mình. 

Mình thường xuyên cảm thấy đau khổ, cảm thấy mình kém cỏi, khiến người khác thất vọng, có mỗi việc tí tẹo thế cũng làm không nên thân, tại sao mình không đủ kỹ tính, cẩn thận, tinh tế hơn để nhìn ra các lỗi ấy trước khi việc đã rồi, vân vân.

Nhưng vì đã đau khổ nhiều lần, nên mình đã học dần cách bớt chì chiết bản thân lại. Thay vào đó:

Mình khóc. Nước mắt chảy ra thực chất là một cách tốt để não không phải nghĩ nhiều. Lúc đấy chỉ cần tập trung vào việc khóc thôi.

Mình uống nước. Thỉnh thoảng mình uống trà. Mình thả nổi tư duy để cho nó muốn nghĩ gì thì nghĩ. Ngay cả những suy nghĩ tiêu cực – khi được nghĩ chán chê rồi cũng mệt. 

Mình không đặt thêm câu hỏi. Tất cả những gì có thể làm, thì đã làm rồi. Cái gì không, tức là không làm được. 

Không vơ bất cứ sai lầm nào vào bản chất của chính mình. Đây là điều quan trọng nhất, lặp lại ba lần. 

Không vơ bất cứ sai lầm nào vào bản chất của chính mình.

Không vơ bất cứ sai lầm nào vào bản chất của chính mình.

Không vơ bất cứ sai lầm nào vào bản chất của chính mình.

Sai lầm, chỉ là sai lầm thôi. Cảm giác lúc bị nghe mắng xối xả vào mặt thì cũng tệ thật đấy. Nhưng hiểu là nó sẽ qua. Đó không phải cái tự dưng hiểu ra được. Chỉ có trải qua khổ sở rất rất nhiều lần rồi, mới tự hiểu được.

Sai lầm, chỉ là sai lầm lúc đó thôi. Nó không nói lên được gì về mình, bản chất của mình, hay cả con đường dài mình đã đi, và mình sẽ đi. 

Một lời chê bao giờ cũng choáng ngợp hơn một lời khen. Một ngàn lời khen chưa chắc đã làm bạn ngây ngất, nhưng một lời chê có thể đánh gục tự tôn của bạn.

Song, đừng sợ. Càng đi bạn sẽ càng có kinh nghiệm bóc tách sự việc và bản chất. Bạn có thể sẽ bớt sợ sai và bớt sợ bị chê bai hơn. Cảm xúc có thể sẽ vẫn rất tệ, nhưng bạn hiểu là nó sẽ qua.

Và một bài học quan trọng nữa, hãy nhớ cảm giác đó của mình, và cẩn thận hơn trước mỗi lời chê mình nói ra với người khác. Một bài học khó, nhưng cần thiết vô cùng. 

Nhược Lạc