Hôm qua, sau rất nhiều ngày ở nhà, cuối cùng tôi cũng đã quyết định đến một quán nước quen thuộc, và uống một tách cà phê với nghệ, hạt tiêu, cốt dừa và sữa tươi. Thật trong đời tôi chưa từng nghĩ mình sẽ uống một món gì tổng hòa của những thứ kể trên – những thứ mà thoạt nghe đã cảm thấy đau bụng. Nhưng mà buồn cười lắm, lần đầu tiên uống, tôi đã phải lòng cái món này rồi. Nó ngon vô cùng. 

Hoặc là một món khác, ở quán khác, một sự kết hợp của kem trứng lạnh với cà phê espresso nóng. Trứng và cà phê không phải thứ quá lạ lẫm ở Hà Nội, nhưng quán này họ biến tấu một chút, thành ra vẫn lạ, béo ngậy thơm, uống rất hay.  

Hoặc là một quán khác nữa, có người chủ pha chế tự tay làm hết, trong chiếc quán riêng tư nhỏ bé. Thời gian ở đây như ngưng lại. Mỗi món đồ uống được bạn chủ pha một cách cẩn thận và chậm rãi. Bạn uống một món gì được pha từ tốn, tỉ mỉ, bạn có thể thấy ngay, có thể cảm nhận được.  

Tôi thích những quán nước ở Hà Nội, hay rộng hơn, trên toàn Việt Nam. Không phải quán nào cũng hay, nhưng khi bước chân vào một cái quán-hay, bạn sẽ biết ngay. Chúng có một ngôn ngữ riêng, tỏa ra ngay từ cửa vào, bám đầy trên mặt bàn ghế, trong mùi cà phê, mùi trà, mùi thơm thơ lan trong không khí, và trên gương mặt của người chủ, người pha chế. 

Khi bạn đến một thành phố lạ, bạn sẽ làm gì? Hẳn bạn sẽ tới những điểm du lịch nổi tiếng, những chỗ đẹp để chụp hình? Nhưng mà sau đấy, thế nào bạn cũng cần một quán nước. Để nghỉ chân, để uống nước, và hẳn rồi, để nghe chuyện của vùng đất đó. 

Không có chỗ nào dễ nghe những câu chuyện của một vùng đất hơn một quán nước. 

Ở quán ăn, cũng đầy câu chuyện, nhưng là kiểu chuyện sống động, sôi nổi và có phần vội vã. Nơi đó, cái bụng đang sôi réo và nước miếng ứa tràn đã thi nhau nuốt vội các câu chuyện.

Song ở quán nước, khi cái bụng của bạn đã êm, và nếu bạn có nhiều thời gian, bạn tha hồ từ tốn nghe chuyện.

Trước tiên, bạn nghe bằng tai. Chủ động hay thụ động, bạn cũng được nghe đủ thứ chuyện của những người ở đó. Người ta ra quán nước để trò chuyện là chính yếu, và cũng nhờ vậy, ngồi trong một quán nước ở xứ Bắc luôn khác hẳn quán nước ở phương Nam. Tiếng người khác, tông giọng khác, câu chuyện khác.

Tiếp đó, bạn lại nghe bằng miệng. Nghe câu chuyện về khẩu vị thức uống của từng mảnh đất một, kể ta nghe. Tôi hay thấy lạ khi người ta tranh cãi nhau về chuyện một món gì đó là CỦA vùng nào, vị GỐC phải ra làm sao, hay vùng nào nấu món này NGON hơn. Tại sao không phải là mỗi nơi một vẻ? Khi bạn đi nhiều và khoang miệng, gai vị giác của bạn được tiếp xúc với nhiều câu chuyện, tôi tin rằng bạn sẽ có sự cởi mở hơn với các hương vị. Đồng thời, bạn cũng sẽ biết bản thân mình hợp với phong vị nào nhất, để lui tới, để thuộc về.

Rồi, khi bạn đã ngồi ở trong góc quán đủ lâu. Vài tiếng, hoặc đôi khi vài ngày liền bạn thường quay lại, dần dà bạn sẽ thấy mình thành một mẩu nhỏ trong cái câu chuyện của xứ này. Dù bạn ở đây, hay từ nơi khác tới, một cái quán là nơi bạn dễ hòa mình và ghi dấu mình ở đó nhất.

Tôi có cho mình những quán quen ở Hà Nội, Hội An, Đà Nẵng, Đà Lạt, Sài Gòn… Những góc quán lưu giữ giùm tôi những câu chuyện.

Thế nên tôi tin rằng quán xá muôn đời thiết yếu. Từ cái hồi người Hà Nội đi bộ hay lóc cóc đạp xe, cho đến giờ xe hơi đã chạy đầy đường, chưa khi nào tôi thấy thành phố này thiếu vắng những góc quán cafe, quán trà, quán nước nói chung. 

Người dân muôn đời cần chuyện trò, kể cả là chuyện trò trong im lặng. Và không phải thứ chuyện có thể nói khi ở nhà. Không phải tách cafe hay tách trà ta dễ dàng pha. Đó phải là món nước người khác pha cho, theo cách của người ta, ở góc quán của người ta, xong mình ghé đến, ngồi xuống, một mình hay với bạn, và sẵn sàng trở thành một phần trong câu chuyện của muôn đời xứ sở.

Nhược Lạc