Trong quá trình làm kênh podcast “Uống trà cùng Lạc”, mình nhận ra một chuyện thế này: những người bạn của mình, dù họ đang làm việc trong lĩnh vực nghệ thuật, thậm chí đã làm khá nhiều năm – nhưng, khi để họ tự giới thiệu về mình, họ sẽ tránh dùng những danh xưng mà người đời thường nhắc về. Như là họa sĩ, ca sĩ, nhạc sĩ, nhà văn, nhà thơ, nhà phát hành, nhà thiết kế, nghệ nhân gốm, chuyên gia nghiên cứu…

Thay vào đó, họ chỉ nói thế này. À, tôi là một người kể chuyện. Tôi nặn gốm. Tôi làm nhạc. Tôi làm sách. Tôi viết. Tôi vẽ.

Và chính mình cũng vậy. Mỗi khi nghe ai đó nhắc đến mình là một nhà thơ, mình lại rúm ró.

Vì sao nhỉ? – mình nghĩ. Nếu chỉ có bản thân mắc cái chứng này, thì chuyện khá dễ hiểu. Nhưng khi đã trò chuyện với vài chục người, và thấy mọi người đều nói như vậy, mình bắt đầu suy nghĩ thêm một chút.

Và mình nhận ra thế này, chúng mình có một vài trải nghiệm không vui với chuyện trong nghề. Vì ở trong, nên chúng mình biết được một số thứ đặc thù mà người bên ngoài không biết được. Điều thú vị là – dù tiểu tiết khác nhau, nhưng chung quy lại đều giống ở một điểm: thị-phi.

Thị là đúng, phi là sai. Thị phi hiểu nôm na là những lời đồn đoán vô căn cứ, khó phân biệt đúng sai.

Mình ngán thị-phi phát điên. Mình nhận ra nó không phải thứ giúp ta khai mở, phát triển hay sáng tạo ra điều chi cả. Nó chỉ là thứ làm cho não ta tán loạn và mệt mỏi.

Và mình tin nhiều người trong nhiều lĩnh vực cũng vậy. Do đó, họ thà chọn là một người bên lề. Họ sợ khoác lên tấm áo “chuyên gia” để rồi lại phải giải thích rằng à không tôi không giống những người kia, tôi không định đụng vào mớ bòng bong nọ. Họ thà nói đơn giản rằng, vâng, đúng là tôi có yêu thích và làm cái này. Không, tôi không thuộc trường phái hay phong cách nào cả, tôi làm cái tôi nghĩ mình nên làm.

Câu chuyện khi đó, trở nên dễ thở hơn.

Tôi không cần phải chứng minh cho anh thấy tôi là một nhà văn và rằng đây là thứ văn chương đúng nghĩa. Tôi không cần phải quả quyết rằng tôi là một ca sĩ, hay nhạc sĩ, và rằng tôi có đủ bề dày, học thức, kinh nghiệm, tác phẩm để chứng minh cho danh xưng này của tôi.

Không cần nữa, tôi chỉ là một người yêu chữ, một người đang muốn hát lên, một người yêu đất.

Mình nghĩ những danh xưng thật ra không phải cái xấu, thậm chí, nó có thể trở thành động lực để người ta vươn tới – nếu muốn. Song, đôi khi, nó giống như chiếc móc treo trên tường, đính cổ áo người ta lại. Không di chuyển được, không nhìn khác được.

Khi đó, sẽ có những người khoát tay xin lỗi không treo áo. Xin là một người mặc áo điềm nhiên đi lại trên đường. Nếu ai thích, có thể dừng lại và nghe nhau một chút, xong rồi bước đi.

Nếu không phải một cái nhà gì cả, thì người ta vẫn có thể là một cái thuyền, một tấm phản, một bờ cỏ, một cành cây vắt ngang đang ngắm mặt trời.

Và bầu trời hôm ấy thì đẹp.

Nhược Lạc